Μαθησιακές Δυσκολίες
Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι ένας γενικευμένος όρος, ο οποίος εκφράζει μία ετερογενή ομάδα διαταραχών που αφορούν τη λειτουργία της μάθησης και της κατανόησης του λόγου και της ομιλίας, την αναγνωστική ικανότητα, την γραφή και τον μαθηματικό συλλογισμό. Οι συγκεκριμένες δυσκολίες είναι εγγενείς στο άτομο καθώς υπάρχουν από τη στιγμή της γέννησής του και προκύπτουν από δυσλειτουργία η οποία εντοπίζεται στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα. Οι Μαθησιακές Δυσκολίες πολύ συχνά συνυπάρχουν με άλλες διαταραχές όπως δυσκολίες συγκέντρωσης, υπερκινητικότητα και ψυχοσυναισθηματικές διαταραχές. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να τονιστεί πως παρότι οι ενυπάρχουν στο άτομο από τη στιγμή της γέννησης του, δε γίνονται αντιληπτές από τον περίγυρο του παιδιού μέχρι τη στιγμή της ένταξης του στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού, όπου έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με την ικανότητα της γραφής και της ανάγνωσης και σταδιακά ξεκινούν να αναδύονται οι δυσκολίες όπου τις συνοδεύουν. Στόχος ενός θεραπευτικού προγράμματος μαθησιακών δυσκολιών αποτελεί η εξομάλυνση των δυσκολιών που παρατηρούνται στο παιδί και όχι η πλήρης εξάλειψή τους. Όσο αμεσότερα διαγνωσθούν οι μαθησιακές δυσκολίες και εκκινήσει το θεραπευτικό πρόγραμμα τόσο καλύτερα αναμένονται να είναι και τα θεραπευτικά αποτελέσματα.
Τα είδη των μαθησιακών δυσκολιών είναι τα ακόλουθα:
Δυσλεξία: σχετίζεται με σημαντική δυσκολία στην επεξεργασία του γραπτού λόγου με αποτέλεσμα να παρατηρείται σημαντική δυσκολία στην κατάκτηση της αναγνωστικής ευχέρειας αλλά και στην εκμάθηση της ορθογραφίας. Εν αντιθέσει με άλλες διαταραχές η δυσλεξία είναι συχνά κληρονομικά διαβιβαζόμενη. Κάποια από τα συνηθέστερα χαρακτηριστικά των ατόμων με δυσλεξία είναι τα ακόλουθα:
- Αργή και συλλαβιστή ανάγνωση
- Δυσκολία κατάκτησης φωνολογικής ενημερότητας
- Καθρεπτική γραφή (3-Ε, 9-6)
- Συγχώνευση γραμμάτων τα οποία μοιάζουν οπτικοακουστικά μεταξύ τους (α-ο, β-δ, φ-θ, κ-χ)
- Ακατάλληλη χρήση ή παράληψη κεφαλαίων γραμμάτων
- Δυσκολία κατανόησης κειμένου
- Αδυναμία διατήρησης της σειράς κατά την ανάγνωση (χάνει τη σειρά ή διαβάζει δύο φορές την ίδια σειρά)
- Πολλά ορθογραφικά λάθη
- Παράλειψη των σημείων στίξεως (τόνοι, τελείες, ερωτηματικά)
- Συνένωση λέξεων κατά τον γραπτό λόγο
- Περιορισμένη ικανότητα γραπτής έκφρασης και ανάπτυξης ιδεών
- Δυσκολία στην εκτέλεση των μαθηματικών πράξεων
- Δυσκολία στην εκμάθηση της προπαίδειας
- Αδυναμία επίλυσης μαθηματικών προβλημάτων
- Δυσκολία ολοκλήρωσης δραστηριοτήτων μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο
Δυσγραφία: Η συγκεκριμένη διαταραχή εκδηλώνεται κατά βάση με σημαντικές δυσκολίες γραφής και πιο συγκεκριμένα στον σχεδιασμό συμβόλων και γραμμάτων. Χαρακτηρίζεται από μειωμένη ικανότητα μετατροπής ακουστικών και οπτικών ερεθισμάτων σε παραγωγή σκόπιμης κίνησης. Η ποιότητα γραφής των παιδιών με δυσγραφία είναι ιδιαίτερα χαμηλή και συχνά συνυπάρχει στο άτομο με άλλα είδη μαθησιακών δυσκολιών. Κάποια από τα συνηθέστερα χαρακτηριστικά των ατόμων με δυσγραφία είναι τα ακόλουθα:
- Ύπαρξη πολλών και αδικαιολόγητων ορθογραφικών λαθών
- Δυσανάγνωστα γράμματα
- Αργός ή πολύ γρήγορος ρυθμός γραφής
- Τα γράμματα δεν τοποθετούνται πάνω στις γραμμές
- Εκλείπουν τα κενά μεταξύ των λέξεων
- Συχνή αλλαγή μεγέθους γραμμάτων
- Παράλειψη σημείων στίξεως
- Χρήση πεζών κεφαλαίων στην ίδια λέξη
- Λανθασμένη σύλληψη μολυβιού
- Κακή εικόνα τετραδίου (μουτζούρες κ.ά.)
Δυσαναγνωσία: Στη συγκεκριμένη διαταραχή παρατηρείται μη αναμενόμενη δυσκολία στην κατάκτηση της αναγνωστικής ικανότητας, αλλά και στην κατανόηση και προφορική απόδοση των όσων έχουν διαβαστεί. Η ανάγνωση αποτελεί μία διαδικασία αποκωδικοποίησης συμβόλων/σημείων τα οποία είναι αποτυπωμένα στο χαρτί με την ακόλουθη αντιστοιχία φωνημάτων. Προκειμένου να είναι αποτελεσματική, προϋποθέτονται τα εξής: α) η αναγνώριση της μορφής της λέξης προκειμένου να παραχθεί προφορικά και β) η κατανόηση της έννοιας της προκειμένου να καταστεί κατανοητό το νόημα της πρότασης και του κειμένου. Ένα παιδί με δυσαναγνωσία παρουσιάζει τα παρακάτω χαρακτηριστικά:
- Ιδιαίτερα συλλαβιστή ανάγνωση
- Έντονο κόμπιασμα και παύσεις
- Παράληψη, μετάθεση, προσθήκη γραμμάτων συλλαβών ή λέξεων
- Λανθασμένη ανάγνωση λέξεων
- Επανάληψη γραμμάτων ή συλλαβών
- Απώλεια της σειράς του κειμένου
- Χρήση του δακτύλου του κατά την ανάγνωση
- Αδυναμία αναγνώρισης ακόμη και γνωστών λέξεων
- Καθρεπτική ανάγνωση
- Αδυναμία κατανόησης περιεχομένου του κειμένου
- Ιδιαίτερα χρονοβόρα ολοκλήρωση της ανάγνωσης
- Η ανάγνωση δε χρωματίζεται ανάλογα με το ύφος ή τα σημεία στίξης
Δυσαριθμησία: είναι μία διαταραχή η οποία σχετίζεται με σημαντική δυσκολία κατάκτησης των μαθηματικών δεξιοτήτων. Τα παιδιά με δυσαριθμησία παρουσιάζουν σημαντική δυσκολία κατανόησης των μαθηματικών εννοιών και οτιδήποτε σχετίζεται με αυτές. Η συγκεκριμένη διαταραχή παρατηρείται αποκλειστικά στις μαθηματικές δεξιότητες και δεν είναι απαραίτητη η συνύπαρξη με αναγνωστικές ή ορθογραφικές δυσκολίες, καθώς υποεπίδοση παρατηρείται αποκλειστικά στα μαθηματικά. Ελλείμματα παρατηρούνται ακόμη και σε επίπεδο βραχυπρόθεσμης μνήμης με αποτέλεσμα να παρατηρείται διαταραγμένη υπολογιστική ικανότητα. Αναλυτικότερα, κάποια από τα συνηθέστερα χαρακτηριστικά των ατόμων με δυσαριθμησία είναι τα ακόλουθα:
- Δυσκολία αναγνώρισης και γραφής αριθμών
- Σύγχυση και αντικατάσταση οπτικά όμοιων αριθμών
- Παραλείψεις ψηφίων και αντιστροφές αριθμών
- Αδυναμία εξοικείωσης με το μαθηματικό λεξιλόγιο
- Δυσκολία κατανόησης και διάκρισης των συμβόλων των πράξεων
- Αδυναμία εκτέλεσης μαθηματικών πράξεων είτε νοερά είτε γραπτά
- Σημαντική δυσκολία κατάκτησης της προπαίδειας
- Δυσκολία στην κατανόηση της κατεύθυνσης, βάρους, χρόνου ή διαστήματος
- Δυσκολία επίλυσης μαθηματικών προβλημάτων είτε νοερά είτε γραπτά
- Αδυναμία αντίληψης της απόστασης μεταξύ των αριθμών (π.χ. το 9 είναι πιο κοντά στο 10 παρά στο 12)
Δυσορθογραφία: είναι η διαταραχή στην οποία παρατηρούνται πληθώρα ορθογραφικών λαθών τόσο στο θέμα όσο και στις καταλήξεις των λέξεων. Με τον όρο ορθογραφία ορίζεται ο τρόπος γραφής μιας λέξης, άρα και οι ορθογραφικοί κανόνες που ακολουθούν μία λέξη. Συχνά παρατηρείται σε παιδιά με δυσλεξία, παρόλα αυτά υφίσταται και μόνη της χωρίς να συνοδεύεται από αναγνωστικές δυσκολίες. Οι μαθητές ξεκινούν να διδάσκονται τους κανόνες ορθογραφίας από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού. Παρόλα αυτά τα παιδιά με δυσορθογραφία παρότι έχουν διδαχθεί τους κανόνες αυτούς παρουσιάζουν αδυναμία στο να τους ακολουθήσουν και να τους εφαρμόσουν σε γραπτό επίπεδο. Αναλυτικότερα, τα συνηθέστερα χαρακτηριστικά των παιδιών με δυσορθογραφία είναι τα ακόλουθα:
- Ορθογραφικά λάθη τόσο στο θέμα όσο και στην κατάληξη της λέξης
- Αδυναμία εφαρμογής των γραμματικών κανόνων στον γραπτό λόγο
- Παράληψη τονισμού και σημείων στίξης
- Σημαντική δυσκολία στην ικανότητα αυτοδιόρθωσης
- Λάθη παρατηρούνται και κατά την αντιγραφή κειμένων
- Αντικατάσταση οπτικοακουστικά όμοιων γραμμάτων (π.χ. β-δ, φ-θ, κ-χ)
- Αντιστροφή φωνηέντων και συμφώνων μέσα στις λέξεις.
Τα Κέντρα Ειδικών Θεραπειών ¨SpeeΤι therapy¨, δημιουργήθηκαν από καταρτισμένους ειδικούς επιστήμονες ψυχικής υγείας, με κύριο γνώμονα την παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών λογοθεραπείας, εργοθεραπείας, ειδικής αγωγής και ψυχοθεραπείας σε παιδιατρικό και ενήλικο πληθυσμό.